هنگام خواندن اشعار کلاسیک یک موسیقی منظم و یک تناسب آوایی را میان مصرع ها و ابیات شعر احساس می‌کنیم که این همان وزن شعر است. در این قسمت به معرفی پر استفاده ترین اوزان شعر فارسی می‌پردازیم.
وزن یک تناسب آوایی است که هنگام خواندن شعر گوش را می‌نوازد و بر مبنای ضرباهنگ های موسیقیایی بنا شده است. که مبنای آن تلفظ واژه هاست نه شکل نوشتاری آن ها. ابتدا باید با مفهوم هجا آشنا شویم و بتوانیم شعر را به هجاهای ساده تفکیک کنیم که به این کار تقطیع می‌گویند. هجاهای فارسی در سه دسته کوتاه، بلند و کشیده دسته بندی می‌شوند.
شاعران فارسی حدود سیصد وزن را تجربه کرده اند و از بین آن ها تعداد محدودی محبوب و پر استفاده شدند.
وزن شکلی از موسیقی در کلام است و انسان همواره در برابر موسیقی واکنشی غریزی نشان داده است و این تمایل انسان به یک نوع نظم آوایی و ضرباهنگ های مطلوب خاصیتی ذاتی است.
تقی پورنامداریان در کتاب تأملی در شعر احمد شاملو آورده است: «آهنگ صدا و شیوه سخن گفتن ما هرگز در حالات خشم و شادی و اندوه یکسان نیست. موسیقی که وسیله بیان آن، صوت است، قادر است بی واسطه هر کلام و بیانی که واجد مفهوم و معنایی باشد، در ما حالات عاطفی گوناگون، و البته عکس العمل های مادی و جسمانی متناسب با آن را بوجود بیاورد.»
بیست و دو وزن کاربردی را از طریق دکمه های زیر می‌توانید ببینید و شعر های مربوط به آن را بخوانید و تمرین کنید. در کارگاه آموزش عروض و قافیه بصورت جامع و کامل این اوزان تدریس می‌شوند.
دانلود دکلمه صوتی شعر من بدین خوبی و زیبایی ندیدم روی را سعدی – غزل 22 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. وین دلاویزی و دلبندی نباشد موی را روی اگر پنهان کند سنگین دل سیمین بدن. شعر من بدین خوبی و زیبایی ندیدم روی را – غزل 22 – سعدی من[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر تفاوتی نکند قدر پادشایی را سعدی – غزل 21 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. که التفات کند کمترین گدایی را به جان دوست که دشمن بدین رضا ندهد. شعر تفاوتی نکند قدر پادشایی را – غزل 21 – سعدی تفاوتی نکند قدر پادشایی را که التفات کند[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر گل در بر و می در کف و معشوق به کام است حافظ _ غزل 46 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: سلطانِ جهانم به چنین روز غلام است گو شمع میارید در این جمع که امشب. شعر گل در بر و می در کف و معشوق به کام[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر لاابالی چه کند دفتر دانایی را سعدی – غزل 20 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. طاقت وعظ نباشد سر سودایی را آب را قول تو با آتش اگر جمع کند. شعر لاابالی چه کند دفتر دانایی را – غزل 20 – سعدی لاابالی چه کند دفتر دانایی[…]
شعر ای عالم جان و جان عالم نظامی – لیلی و مجنون 6 ای عالم جان و جان عالم دلخوش کن آدمی و آدم تاج تو ورای تاج خورشید تخت تو فزون ز تخت جمشید آبادی عالم از تمامیت وآزادی مردم از غلامیت مولا شده جمله ممالک توقیع ترا به صح[…]
شعر مقبول باد طاعت شهزاده اعتضاد ایرج میرزا در مدح اعتضادالسَّلطنه مقبول باد طاعتِ شَهزاده اعتضاد عیدِ سعیدِ فطر بر او فرخجسته باد چون از جوان بسنده بود طاعتِ خدای هر طاعتی که کرد خدا را پسنده باد واجب نمود سجدۀ حقّ را به خویشتن زان رو به خلق سجدۀ او واجب[…]
شعر سر خیل سپاه تاجداران نظامی – لیلی و مجنون 5 سر خیل سپاه تاجداران سر جمله جمله شهریاران خاقان جهان ملک معظم مطلق ملک الملوک عالم دارنده تخت پادشاهی دارای سپیدی و سیاهی صاحب جهت جلال و تمکین یعنی که جلال دولت و دین تاج ملکان ابوالمظفر زیبنده ملک[…]
شعر دلا ز بخت بد من علی قلی خان رفت ایرج میرزا حسب الامر جناب جلالت مآبِ اجلِّ اکرم آقایِ قائم مقام مَدّظِلُّه العالی محضِ فرح خاطرِ مبارک حضرت اجلّ روحی فِداه عرض شد دلا ز بختِ بدِ من علی قلی خان رفت دریغ و درد که از دست بیست تومان رفت روان[…]
شعر چشمم سپید شد به ره انتظار اسب ایرج میرزا در طلبِ اسب از نظام السلطنه چشمم سپید شد به رَهِ انتظارِ اسب پیدا نشد ز جانب سوران سوارِ اسب آری شدید تر بود از موت بی گُمان چون انتظار های دگر انتظار اسب با اسب می کنند همه مردمان شکار من[…]
شعر حَسَبِ مرد هنرمند به فضلست و ادب ایرج میرزا در مدح امیرنظام گروسی در زمان حیات پدر گفته حَسَبِ مرد هنرمند به فضلست و ادب شکر ایزد که مرا فضل و ادب گشته حَسَب نَسَب من هنر است و حَسَبِ من ادبست وین منم خود شده رویِ حسب و پشت نسب […]
شعر روزی به مبارکی و شادی نظامی – لیلی و مجنون 4 روزی به مبارکی و شادی بودم به نشاط کیقبادی ابروی هلالیم گشاده دیوان نظامیم نهاده آیینه بخت پیش رویم اقبال به شانه کرد مویم صبح از گل سرخ دسته بسته روزم به نفس شده خجسته پروانه دل چراغ[…]
شعر ز درج دیده در آودره ام لَالی را ایرج میرزا ز درج دیده در آودره ام لَالی را نثار مقبره ی درة المعالی را گمان برم که برای چنین نثاری بود که درج دیده بیندوخت این لَالی را اگر نه دیده به من همرهی کند امروز چه عذر آورم ای دوست[…]
شعر در نوبت بار عام دادن نظامی – لیلی و مجنون 3 در نوبت بار عام دادن باید همه شهر جام دادن فیاضه ابر جود گشتن ریحان همه وجود گشتن باریدن بی‌دریغ چون مل خندیدن بی‌نقاب چون گل هرجای چو آفتاب راندن در راه ببدره زر فشاندن دادن همه را[…]
شعر خواب دیدم که خدا بال و پری داده مرا ایرج میرزا خواب دیدم که خدا بال و پری داده مرا در هوا قوّت سیر و سفری داده مرا همچو شاهین به هوا جلوه‌کنان می‌گذرم تیزرو بالی و تازنده پری داده مرا هر کجا قصد کنم می‌رسم آنجا فی‌الفور گویی از برق،[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر در این زمانه رفیقی که خالی از خلل است حافظ _ غزل 45 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: صُراحیِ میِ ناب و سفینهٔ غزل است جریده رو، که گذرگاهِ عافیت تنگ است. شعر در این زمانه رفیقی که خالی از خلل است _ غزل 45 _ حافظ […]
شعر ای شاه سوار ملک هستی نظامی – لیلی و مجنون 2 ای شاه سوار ملک هستی سلطان خرد به چیره دستی ای ختم پیمبران مرسل حلوای پسین و ملح اول نوباوه باغ اولین صلب لشکرکش عهد آخرین تلب ای حاکم کشور کفایت فرمانده فتوی ولایت هرک آرد با تو[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر کنون که بر کف گل جام بادهٔ صاف است حافظ _ غزل 44 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: به صد هزار زبان بلبلش در اوصاف است بخواه دفتر اشعار و راهِ صحرا گیر شعر کنون که بر کفِ گل جامِ بادهٔ صاف است _ غزل 44 _ حافظ[…]
دکلمه صوتی آن شکل بین وان شیوه بین وان قد و خد و دست و پا مولانا – غزل 5 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. آن رنگ بین وان هنگ بین وان ماه بدر اندر قبا از سرو گویم یا چمن از لاله گویم یا سمن. آن شکل بین وان شیوه بین[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر صحن بستان ذوق بخش و صحبت یاران خوش است حافظ _ غزل 43 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: وقت گل خوش باد کز وی وقتِ میخواران خوش است از صبا هر دم مشامِ جانِ ما خوش می‌شود شعر صحن بستان ذوق بخش و صحبت یاران خوش است _[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر حال دل با تو گفتنم هوس است حافظ _ غزل 42 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: خبرِ دل شِنُفتَنَم هوس است طمعِ خام بین که قصهٔ فاش. شعر حال دل با تو گفتنم هوس است _ غزل 42 _ حافظ حالِ دل با تو گفتنم هوس[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر اگر چه باده فرح بخش و باد گل‌بیز است حافظ _ غزل 41 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: به بانگِ چنگ مخور می که محتسب تیز است صُراحی ای و حریفی گرت به چنگ افتد. شعر اگر چه باده فرح بخش و باد گل‌بیز است _ غزل[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر کمان سختْ که داد آن لطیف بازو را؟ سعدی – غزل 19 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. که تیر غمزه تمامست صید آهو را هزار صید دلت پیش تیر باز آید. شعر کمان سختْ که داد آن لطیف بازو را؟ – غزل 19 – سعدی کمان سختْ[…]
دکلمه صوتی ای یوسف خوش نام ما خوش می‌روی بر بام ما مولانا – غزل 4 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. ای درشکسته جام ما ای بردریده دام ما ای نور ما ای سور ما ای دولت منصور ما. ای یوسف خوش نام ما خوش می‌روی بر بام ما مولانا-غزل 4[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر ساقی بده آن کوزهٔ یاقوتِ روان را سعدی – غزل 18 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. یاقوت چه ارزد بده آن قوتِ روان را اول پدر پیر خورد رطل دمادم. شعر ساقی بده آن کوزهٔ یاقوتِ روان را – غزل 18 – سعدی ساقی بده آن کوزهٔ[…]
دانلود دکلمه شعر چه کند بنده که گردن ننهد فرمان را سعدی – غزل 17 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. چه کند گوی که عاجز نشود چوگان را سروبالایِ کمان‌ابرو اگر تیر زند. شعر چه کند بنده که گردن ننهد فرمان را – غزل 17 – سعدی چه کند بنده که[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر تا بود بار غمت بر دل بی‌هوش مرا سعدی – غزل 16 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. سوز عشقت ننشاند ز جگر جوش مرا نگذرد یاد گل و سنبلم اندر خاطر. شعر تا بود بار غمت بر دل بی‌هوش مرا – غزل 16 – سعدی تا بود[…]
شعر خواب دیدم که خدا بال و پری داده مرا ایرج میرزا در ستایش نظام‌السلطنهٔ مافی و اسب خواستن از وی خواب دیدم که خدا بال و پری داده مرا در هوا قوّت سیر و سفری داده مرا همچو شاهین به هوا جلوه‌کنان می‌گذرم تیزرو بالی و تازنده پری داده مرا هر[…]
دیدم اندر گردش بازار عبداللّه را – شعر دیدار – ایرج میرزا دیدم اندر گردش بازار عبداللّه را این عجب نبود که در بازار بینم ماه را مردمان آیند استهلال را بالای بام من به زیر سقف دیدم روی عبداللّه را یوسُفِ ثانی به بازار آمد ای نَفسِ عزیز رو بخر او[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر اَلمِنَّةُ لِلَّه که در میکده باز است حافظ _ غزل 40 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: زان رو که مرا بر در او روی نیاز است خُم‌ها همه در جوش و خروشند ز مستی. شعر اَلمِنَّةُ لِلَّه که درِ میکده باز است_ غزل 40 _ حافظ اَلمِنَّةُ[…]
دکلمه صوتی شعر ای دل چه اندیشیده‌ای در عذر آن تقصیرها از مولانا – غزل سوم 3 با معنی، تفسیر و تحلیل. زان سوی او چندان وفا زین سوی تو چندین جفا زان سوی او چندان کرم زین سو خلاف و بیش و کم. شعر ای دل چه اندیشیده‌ای در عذر آن تقصیرها مولانا- غزل[…]
