در این صفحه تمام آثار احمد شاملو و پیرامون او را میتوانید ببینید: اشعار شاملو، بیوگرافی احمد شاملو، دکلمههای صوتی، ترجمهها، نامهها، موسیقی با اشعار، کودک، نقد شعر و…
احمد شاملو یکی از برجستگان حوزه شعر و ادب تاریخ معاصر ایران است. تخلص شعری او بامداد است. از او آثار ارزشمندی در زمینه شعر، نقد ادبی، شعر و داستان ترجمه و همینطور دیالوگ و فیلمنامه به یادگار مانده که منبع الهام و مطالعه بسیاری از شاعران و نویسندگان این نسل امروز شده است.
احمد شاملو
احمد شاملو در تهران متولد شد، در بیست و یکم آذر سال 1304. سال هایی از دوران کودکی خود را در خارج از تهران به ویژه خراسان گذراند و دوره دبیرستان را در تهران به پایان رسانید. بیش تر عمر او در کار روزنامه نویسی و اداره مجلات ادبی گذشت و هیچ شغل دولتی نداشت. او در طول زندگی پربار خود آثاری را خلق کرد که گنجینه بسیار ارزشمندی برای آیندگان است. اشعار او بیش تر عاشقانه و اجتماعی هستند هرچند اشعار اعتراضی، سیاسی و فلسفی هم دارد. شاملو را بیش تر بعنوان سراینده شعر سپید میشناسیم. وی سرانجام در دوم مرداد سال 1379 در گذشت.
کوه با نخستین سنگ ها آغاز میشود
و انسان با نخستین درد…
من با نخستین نگاه تو آغاز شدم ( احمد شاملو)
نخستین مجموعه شعر او، با نام «آهنگ های فراموش شده» در سال 1326 انتشار یافت و پس از آن در 1336 مجموعه «هوای تازه» از او منتشر شد. بعد از آن در سال 1339 مجموعه «باغ آینه» را منتشر کرد و در سال 1343 مجموعه «آیدا درخت خنجر و خاطره» را منتشر ساخت. علاوه بر این ها دو مجموعه «ققنوس در باران» و «مرثیه های خاک» هم از وی انتشار یافت.
از آثار دیگر او میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
آیدا در آینه، آهن ها و احساس، قطعنامه، لحظه ها و همیشه، از هوا و آینه ها، شکفتن در مه، ابراهیم در آتش، دشنه در دیس، ترانه های کوچک غربت و اخیرا جلد هایی از فرهنگ کوچه.
شعر ترجمه: غزل غزل های سلیمان- همچون کوچه های بی انتها- هایکو.
قصه: زیر خیمه گر گرفته شب و زن پشت در مفرغی- درها و دیوار بزرگ چین.

برای ورود به بخشِ اشعار احمد شاملو روی دکمهی زیر کلیک کنید.
اشعار، ترجمهها و نقدهای احمد شاملوبیوگرافی احمد شاملو
قطعا آشنایی او با آیدا و ازدواجش با وی نقطه عطفی در زندگی او بوده است. و شاید خیلی ها به واسطه نامه های عاشقانه و اشعار عاشقانه ای که شاملو برای آیدا نوشت شیفته قلم و احساس شاملو شدند و شروع به خواندن دیگر آثار او کردند. شاملو اشعار عاشقانه و غنایی قدرتمندی دارد.
احمد شاملو ( ا. بامداد)، شاعر معاصر ایرانی، زاده بیست و یکم آذر 1304 در تهران بود.
در ادامه بیوگرافی احمد شاملو میخوانیم:
پدر او افسر ارتش بود. به همین دلیل دوران کودکی خود را در شهرهای مختلف گذراند. شهر هایی مثل: اصفهان، شیراز، رشت، مشهد، خاش، زاهدان. به همین دلیل از همان دوران کودکی با اقوام مختلف و فرهنگ های عامیانه مردم ایران آشنا شد.
هیچ چیز به اندازه سفر کردن ذخیره دانش یک شاعر را تامین نمیکند و جهان بینی او را وسعت نمیبخشد. و این سفرها در دوران کودکی وی این دانش را در ناخودآگاه اون ثبت کرد. اندوخته ای با ارزش برای سرودن شعر.
به دلیل سفرهای پی در پی، دوران تحصیلی منظمی نداشت. و سر انجام در سال سوم دبیرستان در گرگان به دلیل شرکت در فعالیت های سیاسی و به زندان شوروی در شهر رشت افتاد و به ناچار دست از تحصیل کشید. پس از آزادی همراه خانواده به آذربایجان غربی شهر ارومیه مهاجرت کرد و تحصیل در مقطع چهارم دبیرستان را آغاز کرد. پس از آن مجدد به مشکلات سیاسی برخود و بعد از آمدن به تهران برای همیشه ترک تحصیل کرد.

او ابتدا شعر سرودن را آغاز کرد و بعد ها به فراگرفتن زبان پرداخت و به مطالعه اشعار شاعران جهان مشغول شد و همین جهان بینی اش را افزایش داد تا حدی که پا را از قید و بند های تکراری شعر های کلاسیک فارسی فراتر گذاشت و به سنت شکنی در شعر دست زد و سبکی تازه در شعر به نام شعر سپید که امروزه به شعر شاملویی هم معروف است بنا نهاد.
شاملو از زمان خود جلوتر بود و دست به بدعت زد. این بدعت گذاری ها معمولا به وسیله کسانی رخ میدهد که دایره مطالعات و دانش گسترده تر و افق دید باز تری در حوزه مربوطه دارند. و شاملو این چنین بود.
بعد از مطالعه شعر جهان به شعر فارسی بازگشت و مشغول خواندن و آشنا شدن با شاعرانی چون حافظ و مولوی شد.
با مطالعه اشعار او این را دریافت میکنیم که بیش تر علاقه و تمرکز شاعر به موضوع عشق، آزادی و انسان است. شاملو تا توانسته از انسان و از محوریت انسان در جهان صحبت کرده است. از اهمیت بشر و تمایلاتش از چشیدن طعم واقعی زندگی از احترام به علایق و خواست انسان صحبت به میان آورده است.
به دلیل مطالعاتی که از آثار شاعران و نویسندگان فرانسه داشته است و همینطور رابطه دوستانه اش که با ژان پل سارتر، اینطور بنظر میرسد که رگه هایی از باور اگزیستانسیالیسم در اشعار او دیده میشود. او میگوید:« انسان دشواری وظیفه است» و همین امر نشان میدهد به باور شاملو انسان یک موجود مسئول در قبال خویش و جهان پیرامون خود است. بر خلاف سهراب سپهری ایدئولوژی شاملو هرگز تسلیم در برابر جهان نبوده بر عکس زبان به اعتراض گشوده و در ذهن مخاطب سوال هایی فلسفی ایجاد میکند.
شعر امروز ما شعری آگاه و بلند است، شعری دلپذیر و تپنده که دیری است تا از مرزهای تأثیرپذیری گزشته و به دوره اثربخشی پا نهاده است. اما از حق نباید گذشت که این شعر، پس از آن همه تکرار های بی حاصل، بیداری و آگاهی خود را به مقدار زیاد مدیون شاعران بزرگ دیگر کشور ها و زبان هاست.
شاعرانی چون الوار، لورکا، دسنوس ئ نرودا، حکمت و هیوز و سنگور و میشو که ما را با ظرفیت های گوناگون زبان و سطوح گوناگون این منشور آشنا کردند و از حصار تنگ قصیده و غزل و رباعی پروازمان دادند.
حقیقت این است که اگر چه ضربه اول را نیمای بزرگ فرود آورد و بیداری نخستین را او سبب شد، این ضربه در آن روزگار تنها گیج کننده بود: با فریاد نیما از خوابی مرگ نمون بیدار شدیم با احساس شدید گرسنگی، اما در گنجه های گذشته خانه خود چیزی نمیافتیم زیرا هنوز نگاهمان از خواب چند صد ساله سنگین بود.
مجموعه اشعار: آهن ها و احساس- قطعنامه- هوای تازه- باغ آینه- لحظه ها و همیشه- آیدا در آینه- آیدا: درخت و خنجر و خاطره!- ققنوس در باران- مرثیه های خاک- شکفتن در مه- ابراهیم در آتش- دشنه در دیس- ترانه های کوچک غربت- مدایح بی صله- در آستانه- حدیث بی قراری ماهان.
ترجمه ها: ترجمه یک تا چندین شعر از شاعران بزرگی چون: لنگستون هیوز، گابریل ماریانو، اویدیو مارتینس، اکتاویوپاز، ویلیام فاکنر، گارسیا لورکا، ارنبورگ، بوریس پاسترناک، یقیشه چارنتس، ناظم حکمت، یانیس ریتسوس، یاکووس کامپانل لیس، زولتان زه لک، آلن لانس، ژاک پرهور، ژان کوکتو، ژاک شاردن، پیر رودری، پل الوار، شارل کرو، ویلیام باترییتس، برتولت برشت، یوری کاستلان، اریک فرید، کلارا خانس،گابریل گارسیا مارکز، مارگوت بیکل، تاهاراهاکوشو، کی تو، تاری هارا و…
ترجمه یک یا چندین داستان از نویسندگانی بزرگ چون: ادگار آلن پو، کافکا، آنتون چخوف، ارسکین کالدول، مارک تواین، عزیز نسین و…
ترجمه نمایشنامه: مفتخورها ( گرگه دی چی کی)- درخت سیزدهم( آندره ژید)- سیزف و مرگ ( روبل مرل)- نصف شب است دیگر دکتر شوایتزر! (ژیلبرن سسبرن)- عروسی خون و یرما و خانه برناردا آلبا (لورکا)
فیلمنامه ها: «بنبست»، «فرار از حقیقت»، «میراث شوم» و «میراث».
ازدواج اول: شاملو سال 1326 با اشرف الملوک اسلامیه ازدواج کرد که ثمره این زندگی سه پسر بنام سیاوش، سامان و سیروس و یک دختر بنام ساقی می شود.
ازدواج دوم: در 1336با طوسی حائری ازدواج میکند.
ازدواج سوم: با آیدا سرکیسیان در فروردین ۱۳۴۳ ازدواج میکنند و شش ماه در ده شیرگاه (مازندران) اقامت میگزینند و از آن پس شاملو تا آخر عمر در کنار او زندگی میکند.
شاملو در مصاحبه ای درباره آیدا میگوید: «هرچه مینویسم برای اوست، بهخاطر اوست و به خواست او… من با آیدا، آن انسانی را که هرگز در زندگی خود پیدا نکردهبودم، پیدا کردم»
تاثیر حضور آیدا در زنگی شاملو غیرقابل انکار است. عشق جایگاه والایی در زنگی شاملو داشت و این موهبت بزرگ را در رابطه اش با آیدا پیدا و با او تجربه کرده بود. انگار او را کامل میکرد و بعد از سال ها توقف در خلق آثارش دوباره شروع به نوشتن کرد. شاید بتوان گفت شاملو در کنار آیدا شاملوی بزرگی شد که ما امروز میشناسیم.
ریتا آتانث «آیدا» سرکیسیان ۲۳ آبان ۱۳۱۸ در کرمانشاه زاده شده است. او یک فرهنگنویس ارمنیتبار اهل ایران است. آخرین همسر احمد شاملو و همچنین همکار او در گردآوری و نگارش کتاب کوچه و سرپرست این مجموعه بعد از احمد شاملو است. آیدا چهل سال در کتار شاملو زندگی کرد.
کتاب های چاپ شده از آیدا سرکیسیان:
بامداد همیشه، تهران، انتشارات نگاه، ۱۳۸۱ (گردآوری و تنظیم).
مجموعهٔ کتاب کوچه، تهران، مازیار، ۱۳۵۷–۱۳۸۰ (همکاری با احمد شاملو در زمان حیات وی و سرپرستی مجموعه پس از مرگ شاملو)

شاملو در سال 1325 با نیما یوشیج آشنا شد. او تصویری از پدر شعر نوی فارسی را روزنامه پولاد دید و همان بهانه ای شد تا بخوهد نیما را ببیند.
شاملو میگوید: «نشانی اش را پیدا کردم رفتم درِ خانه اش را زدم. دیدم مردی با همان قیافه که رسام ارژنگی کشیده بود آمد دمِ در. به او گفتم استاد، اسم من فلان است، شما را دوست دارم و آمدهام به شاگردیتان. فهمید کلک نمیزنم. در من صمیمیتی یافته بود که آن را کاملاً درک میکرد. دیگر غالباً من مزاحم این مرد بودم و بدون اینکه فکر کنم دارم وقتش را تلف میکنم، تقریباً هر روز پیش نیما بودم.»
شاملو که همراه به دنبال افق های تازه بود از ابتکار و بدعت نیما در شعر استقبال کرد و بعد ها شعر هایی را در قالب نیمایی سرود اما در این مسیر نماد و بعد از آشنایی به فریدون رهنما مسیر شعری او تغییر کرد و به آنجا رسید که خود سبکی تازه را که مختص به خود شاملو است را در ادبیات ایران ایجاد کند.

در این بخش امضای احمد شاملو را میبینیم که بسیار مشهور بود و به آن لقبِ غول زیبا را داده بودند.

بخشی از نقد های دکتر براهنی به شاملو:
شاملو شعری را که در قالب بی وزن گفته «شعر سپید» نامیده است. و این اشتباه محض است. گرچه شعر شاملو از نظر قالب ظاهری، معلق بین نظم و نثر است، ولی روح و منطق نثر، آنچنان بر زبانش قالب میشود که به هیچ عنوان نمیتوان برخی از نوشته های اخیرش را شعر خواند. زبان احمد شاملو، در همان چهارچوب شعر آزاد و یا نثر آهنگین، گاهی محتوای پر استعاره شعر را ترک میکند و به سوی منطق سست و بی تصویر نثر میگراید.
ولی فرم شعرش هنوز همان رنگ های فریبنده را دارد. در این قبیل موارد، محتوا گاهی صورت فرار از حقیقت و توسل به رمانتیسم منحط را دارد و زمانی به صورت شعارهای سرمقاله ای در میآید که از نظر شعری کوچک ترین ارزشی برای آن ها نمیتوان قایل شد. زبان این قطعات آنچنان صریح، مستقیم و غیر استعاری است که هیچ چیز نشان داده نمیشود و تخیل به قدری ضعیف و سست است که کوچک ترین ایهام، ابهام، رمز و عمق در شعر دیده نمیشود.
سفر به آمریکا: انجمن قلم آمریکا و دانشگاه پرینستون از او برای شرکت در گردهمایی ادبیات امروز خاورمیانه و سخنرانی و شعرخوانی. سال 1355. شاملو در سفرش به آمریکا سخنرانی و شعرخوانی در دانشگاههای نیویورک و پرینستون پرداخت. او با شاعران و نویسندگان مشهور جهان همچون یاشار کمال، آدونیس، البیاتی و کوزمینسکی در این سفر دیدار کرد.
بیوگرافی احمد شاملو
سفر به ایتالیا: در اعتراض به سیاستهای حکومت پهلوی کشور را به مقصد ایتالیا، (رم) ترک کرد.
سفر مجدد به آمریکا: از ایتالیا به آمریکا میرود و در دانشگاههای هاروارد، و ام آی تی و دانشگاه برکلی به سخنرانی میپردازد.
سفر به لندن: برای فعالیت های سیاسی علیه رژیم شاه به بریتانیا میرود. در لندن 14 شماره نخست هفتهنامه ایرانشهر را سردبیری میکند اما در پس از مشکلات عقیدتی که با مدیران آن هفته نامه در ارتباط با جهت گیری های دوگانه آن ها در برابر ایران از آنجا استعفاء میدهد. در سال 1357.
سفر به آلمان: در سال 1367 به آلمان غربی سفر میکند تا به عنوان میهمان مدعو دومین کنگره بینالمللی ادبیات با عنوان جهان سوم جهانِ ما در ارلانگن آلمان و شهرهای مجاور شرکت کند.
بعد از آن در سال 1369 سفرهایی به اتریش، سوئد و مجدد به آمریکا داشت و سال 1370 به ایران باز گشت.
شاملو سال های آخر عمر خود را با مرض قند دست و پنجه نرم میکرد دچار انزوایی شده بود که علاوه بر بیماری شرایط جامعه نیز به او تحمیل کرده بود. اکثر آثارش توقیف شده بود و اجازه هیچ گونه فعالیت ادبی و هنری به او داده شده بود و این بزرگ ترین رنجی است که یک هنرمند میتواند آن را تجربه کند. او تمایلی به مهاجرت هم نداشت و در این باره میگفت: «راستش بار غربت سنگین تر از توان و تحمل من است… چراغم در این خانه می سوزد، آبم در این کوزه ایاز می خورد و نانم در این سفره است.»
احمد شاملو سر انجام دوم مرداد سال 1379 از دنیا رفت. مزار او در امامزاده طاهر کرج قرار داد.

دکلمههای صوتی احمد شاملو
احمد شاملو یکی از بهترین صداهای ایران است که به درستی و زیبایی تمام شعرها را میخواند.
چرا شاملو به این خوبی میتوانست شعرها را اجرا کند؟
او علاوه بر این که به صورتی فنی و علمی با شعر آشنا بود و تسلط خوبی بر آن داشت، به فن بیان و لحن و شیوههای اجرا و گویندگی نیز تسلط خوبی داشت. و با صدای رسا و بزرگ خود، به زیبایی تمام میتوانست شعرها را اجرا کند. شاملو به جز اشعار خود، اشعاری از شاعران جهان نیز اجرا کرد، همچون یانیس ریتسوس، پل الوار، ژاک پره ور، لنگستون هیوز و… که تمام این شعرها از جمله ترجمههای خودش هستند.
در کنار این ترجمهها، احمد شاملو چند آلبوم صوتی نیز از مشاهیر شعر ایران اجرا کرد، از جمله شعرهای نیما یوشیج، حافظ، خیام و مولانا.
از دیگر فعالیتهای احمد شاملو در اجرا میتوان به چند اثر کودک، به خروس زری پیرهن پری، مردی که لب نداشت، پریا، قصه دختران ننه دریا و شازده کوچولو نیز اشاره داشت.
ترجمههای احمد شاملو
همان طور که پیشتر نوشتیم، احمد شاملو دستی در ترجمهها داشته. بخصوص اشعار زیادی را از شاعران بزرگ جهان گلچین کرده بود و برای ایرانیان بازسرایی کرده بود. این که میگوییم بازسرایی، چون به راستی چنین است. شاملو به زیبایی شعرها را دوباره به شعر تبدیل میکرد.
شعر کودک
همان طور که پیشتر گفتیم، احمد شاملو در نوشتن شعر کودک نیز بسیار خوب عمل کرده بود. و آثار ارزشمندی در این زمینه خلق کرد. شاملو شاید تنها شاعری باشد که هر انسانی، با هر گروه سنی میتواند از آثار او لذت ببرد.
به طور دقیقتر میتوان گفت، به راحتی میتوانیم با شاملو بزرگ شویم. در کودکی برای ما شعر کودک دارد. در نوجوانی شعرهای عاشقانه و در جوانی شعرهای سیاسی و اجتماعی و برای میانسالی نیز شعرهای فلسفی.
اشعار احمد شاملو
احمد شاملو را می توان شاعر، مترجم، روزنامه نگار، فیلم نامه نویس،فعال سیاسی و پژوهشگر ادبی دانست. شخصی بسیار پرکار که طی تاریخ معاصر کمتر کسی مانند او را می توان نام برد. شاملو را بیشتر با ترانه هایش می شناسند که یا با صدای خودش و یا با صدای خوانندگان معروف به گوش رسیده اند. در سال 1325 با تصویری از نیما یوشیج به همراه یکی از شعر هایش در روزنامه پولاد برخورد می کند، شاملو به سبک نیما یوشیج علاقه مند میشود و به مدت یک سال شاگرد نیما میوشد. آشنایی با فریدون رهنما باعث شد احمد شاملو با دنیای شعر خارج از ایران آشنا شود. در سال 1336 مجموعه شعر هوای تازه را منتشر می کند که با استقبال خوبی مواجه می شود، شعر های این کتاب وزن و قافیه ندارند و به سبک سپید نوشته شده اند، کتابی که تحسین شاعرانی مانند اخوان ثالث و فروغ فرخزاد را برمی انگیزد.

نقد و تفسیر اشعار احمد شاملو
دربارهی احمد شاملو، شعرهایش، زندگیاش، نحوهی نگاه او به جهان، به عشق، به مسائل فلسفی و سیاسی کتابها و مقالات بسیاری نوشتهاند. ما برخی از مقالات مهم را برای شما گردآوری کردهایم که به صورت عمیقتری با او آشنا شوید.
احمد شاملو که بود و چه کرد؟
احمد شاملو از مهمترین شاعران معاصر ماست. او در تمام عمرش تلاش زیادی داشت و توانست خدمات فرهنگی زیادی برای فارسی زبانان به ارمغان بیاورد. از جمله خدمات فرهنگی او میتوان به کتابهای شعر و آلبومهای دکلمه از شاعرانی همچون حافظ، مولانا و خیام اشاره داشت. همچنین احمد شاملو کتابی بسیار قطور و چند جلدی فراهم آورد به نام فرهنگ کوچه که اصطلاحات کوچه و بازار را در آن جمعآوری کرده بود.
مذهب و دین احمد شاملو چه بود؟
احمد شاملو از مخالفان سرسختِ تفکراتِ اسلامی بود. او اعتقاد داشت که اعراب با اسلام ایرانیها را فریب دادهاند و سالها ایرانیان را مورد ظلم و استعمار قرار دادند.
آیا احمد شاملو به آیدا رسید؟
بله. آیدا و احمد شاملو سالهای سال در کنار هم به خوشی و خوبی زندگی کردند تا این که یک روز احمد شاملو فوت کرد.
آیا احمد شاملو زنده است؟
خیر. این دیگر چه سوالیست که میپرسید! احمد شاملو در سال 1379 فوت کرده است. فوت کرده است دوست محترم!
آیا احمد شاملو به آیدا خیانت کرده است؟
نمیدانم، اطلاعی ندارم. به من و شما هم ربطی ندارد که در زندگی خصوصی مردم دخالت کنیم. شاید خیانت کرده باشد و خود آیدا هم نداند. آنوقت من از کجا باید بدانم که چنین چیزی سرچ میکنید دوست محترم!
- اوزان و بحرهای شعر فارسی - سپتامبر 24, 2023
- اشعار، ترجمهها و نقدهای احمد شاملو - سپتامبر 13, 2023
- اشعار احمد شاملو + بیوگرافی - سپتامبر 10, 2023
