هنگام خواندن اشعار کلاسیک یک موسیقی منظم و یک تناسب آوایی را میان مصرع ها و ابیات شعر احساس می‌کنیم که این همان وزن شعر است. در این قسمت به معرفی پر استفاده ترین اوزان شعر فارسی می‌پردازیم.
وزن یک تناسب آوایی است که هنگام خواندن شعر گوش را می‌نوازد و بر مبنای ضرباهنگ های موسیقیایی بنا شده است. که مبنای آن تلفظ واژه هاست نه شکل نوشتاری آن ها. ابتدا باید با مفهوم هجا آشنا شویم و بتوانیم شعر را به هجاهای ساده تفکیک کنیم که به این کار تقطیع می‌گویند. هجاهای فارسی در سه دسته کوتاه، بلند و کشیده دسته بندی می‌شوند.
شاعران فارسی حدود سیصد وزن را تجربه کرده اند و از بین آن ها تعداد محدودی محبوب و پر استفاده شدند.
وزن شکلی از موسیقی در کلام است و انسان همواره در برابر موسیقی واکنشی غریزی نشان داده است و این تمایل انسان به یک نوع نظم آوایی و ضرباهنگ های مطلوب خاصیتی ذاتی است.
تقی پورنامداریان در کتاب تأملی در شعر احمد شاملو آورده است: «آهنگ صدا و شیوه سخن گفتن ما هرگز در حالات خشم و شادی و اندوه یکسان نیست. موسیقی که وسیله بیان آن، صوت است، قادر است بی واسطه هر کلام و بیانی که واجد مفهوم و معنایی باشد، در ما حالات عاطفی گوناگون، و البته عکس العمل های مادی و جسمانی متناسب با آن را بوجود بیاورد.»
بیست و دو وزن کاربردی را از طریق دکمه های زیر می‌توانید ببینید و شعر های مربوط به آن را بخوانید و تمرین کنید. در کارگاه آموزش عروض و قافیه بصورت جامع و کامل این اوزان تدریس می‌شوند.
به چشمک این همه مژگان به هم مزن یارا – شعر غزاله صبا شهریار به چشمک این همه مژگان به هم مزن یارا که این دو فتنه به هم می‌زنند دنیا را چه شعبده است که در چشمکان آبی تو نهفته‌اند شب ماهتاب دریا را تو خود به جامه خوابی و ساقیان[…]
علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را – شعر مناجات شهریار علی ای همای رحمت، تو چه آیتی خدا را که به ماسوا فکندی همه سایه هما را دل اگر خداشناسی، همه در رخ علی بین به علی شناختم من به خدا قسم خدا را به خدا که در دو[…]
گذار آرد مه من گاهگاه از اشتباه اینجا – شعر مکتب حافظ شهریار گذار آرد مه من گاهگاه از اشتباه اینجا فدای اشتباهی کآرد او را گاهگاه اینجا مگر ره گم کند کو را گذار افتد به ما یارب فراوان کن گذار آن مه گم کرده راه اینجا کله جا ماندش این[…]
شعر ای نام تو بهترین سرآغاز نظامی – لیلی و مجنون 1 ای نام تو بهترین سرآغاز بی‌نام تو نامه کی کنم باز ای یاد تو مونس روانم جز نام تو نیست بر زبانم ای کارگشای هر چه هستند نام تو کلید هر چه بستند ای هیچ خطی نگشته ز اول[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر باغ مرا چه حاجت سرو و صنوبر است؟ حافظ _ غزل 39 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: شمشادِ خانه پرورِ ما از که کمتر است؟ ای نازنین پسر، تو چه مذهب گرفته‌ای؟ شعر باغ مرا چه حاجت سرو و صنوبر است؟ _ غزل 39 _ حافظ […]
دانلود دکلمه صوتی شعر برخیز تا یک سو نهیم این دلق ازرق‌فام را سعدی – غزل 15 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. بر باد قلاشی دهیم این شرک تقوا نام را هر ساعت از نو قبله‌ای با بت‌پرستی می‌رود. شعر برخیز تا یک سو نهیم این دلق ازرق‌فام را – غزل 15[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر بی مهرِ رُخَت روزِ مرا نور نماندست حافظ _ غزل 38 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: وز عمر، مرا جز شبِ دیجور نماندست هنگامِ وداعِ تو ز بس گریه که کردم. شعر بی مهرِ رُخَت روزِ مرا نور نماندست_ غزل 38 _ حافظ بی مهرِ رُخَت روزِ[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر بیا که قصرِ اَمَل سخت سست بنیادست حافظ _ غزل 37 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: بیار باده که بنیادِ عمر بر بادست غلامِ همتِ آنم که زیرِ چرخِ کبود. شعر بیا که قصرِ اَمَل سخت سست بنیادست _ غزل 37 _ حافظ بیا که[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر امشب سبکتر می‌زنند این طبل بی‌هنگام را سعدی – غزل 14 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. یا وقت بیداری غلط بودست مرغ بام را یک لحظه بود این یا شبی کز عمر ما تاراج شد. شعر امشب سبکتر می‌زنند این طبل بی‌هنگام را – غزل 14 – سعدی[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر تا سرِ زلفِ تو در دست نسیم افتادست حافظ _ غزل 36 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: دلِ سودازده از غصه دو نیم افتادست چَشمِ جادویِ تو خود عینِ سَوادِ سحْر است. شعر تا سرِ زلفِ تو در دست نسیم افتادست _ غزل 36 _ حافظ […]
دانلود دکلمه صوتی شعر وه که گر من بازبینم روی یار خویش را سعدی – غزل 13 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. تا قیامت شکر گویم کردگار خویش را یارِ بارافتاده را در کاروان بگذاشتند. شعر وه که گر من بازبینم روی یار خویش را – غزل 13 – سعدی وه[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر دوست می‌دارم من این نالیدن دلسوز را سعدی – غزل 12 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. تا به هر نوعی که باشد بگذرانم روز را شب همه شب انتظار صبح‌رویی می‌رود. شعر دوست می‌دارم من این نالیدن دلسوز را – غزل 12 – سعدی دوست می‌دارم من[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر برو به کار خود ای واعظ این چه فریادست حافظ _ غزل 35 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: مرا فتاد دل از ره، تو را چه افتادست؟ میان او که خدا آفریده است از هیچ. شعر برو به کار خود ای واعظ این چه فریادست _ غزل 35[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر وقت طرب خوش یافتم آن دلبر طناز را سعدی – غزل 11 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. ساقی بیار آن جام می، مطرب بزن آن ساز را امشب که بزم عارفان از شمع رویت روشن است. شعر وقت طرب خوش یافتم آن دلبر طناز را – غزل 11[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر با جوانی سر خوش است این پیر بی تدبیر را سعدی – غزل 10 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. جهل باشد با جوانان پنجه کردن پیر رامن که با مویی به قوت برنیایم ای عجب. شعر با جوانی سر خوش است این پیر بی تدبیر را – غزل[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر رواق منظر چشم من آشیانهٔ توست حافظ _ غزل 34 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: کَرَم نما و فرود آ که خانه خانهٔ توست به لطفِ خال و خط از عارفان ربودی دل. شعر رواق منظر چشم من آشیانهٔ توست _ غزل 34 _ حافظ رَواقِ[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر خلوت گُزیده را به تماشا چه حاجت است حافظ _ غزل 33 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: چون کوی دوست هست به صحرا چه حاجت است جانا به حاجتی که تو را هست با خدا. شعر خلوت گُزیده را به تماشا چه حاجت است _ غزل 33 _[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر گر ماه من برافکند از رخ نقاب را سعدی – غزل 9 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. برقع فروهلد به جمال آفتاب را گویی دو چشم جادوی عابدفریب او. شعر گر ماه من برافکند از رخ نقاب را – غزل 9 – سعدی گر ماه من برافکند[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر ز اندازه بیرون تشنه‌ام ساقی بیار آن آب را سعدی – غزل 8 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. اول مرا سیراب کن وآنگه بده اصحاب را من نیز چشم از خواب خوش بر می‌نکردم پیش از این. شعر ز اندازه بیرون تشنه‌ام ساقی بیار آن آب را –[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر خدا چو صورتِ ابرویِ دلگشای تو بست حافظ _ غزل 32 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: گشادِ کارِ من اندر کرشمه‌های تو بست مرا و سرو چمن را به خاک راه نشاند. شعر خدا چو صورتِ ابرویِ دلگشای تو بست _ غزل 32 _ حافظ خدا چو[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر مشتاقی و صبوری از حد گذشت یارا سعدی – غزل 7 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. گر تو شکیب داری طاقت نمانْد ما را باری به چشم احسان در حال ما نظر کن. شعر مشتاقی و صبوری از حد گذشت یارا – غزل 7 – سعدی مشتاقی[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر پیش ما رسم شکستن نبود عهد وفا را سعدی – غزل 6 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. الله الله تو فراموش مکن صحبت ما را قیمت عشق نداند قدم صدق ندارد. شعر پیش ما رسم شکستن نبود عهد وفا را – غزل 6 – سعدی پیش ما[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر آن شبِ قدری که گویند اهل خلوت امشب است حافظ _ غزل 31 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: یا رب این تأثیرِ دولت در کدامین کوکب است؟ تا به گیسوی تو دست ناسزایان کم رسد. شعر آن شبِ قدری که گویند اهل خلوت امشب است _ غزل 31[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر شب فراق نخواهم دواج دیبا را سعدی – غزل 5 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. که شب دراز بود خوابگاه تنها را ز دست رفتن دیوانه عاقلان دانند. شعر شب فراق نخواهم دواج دیبا را – غزل 5 – سعدی شب فراق نخواهم دواج دیبا را که[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر زلفت هزار دل به یکی تار مو ببست حافظ _ غزل 30 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: راه هزار چاره‌گر از چار سو ببست تا عاشقان به بوی نسیمش دهند جان. شعر زلفت هزار دل به یکی تار مو ببست _ غزل 30 _ حافظ زلفت هزار[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر اگر تو فارغی از حال دوستان یارا سعدی – غزل 4 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر. فراغت از تو میسر نمی‌شود ما را تو را در آینه دیدن جمال طلعت خویش. شعر اگر تو فارغی از حال دوستان یارا – غزل 4 – سعدی اگر تو فارغی[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر ما را ز خیال تو چه پروای شراب است؟ حافظ _ غزل 29 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: خُم گو سر خود گیر، که خُمخانه خراب است گر خَمر بهشت است بریزید که بی دوست. شعر ما را ز خیال تو چه پروای شراب است؟ _غزل 29 _[…]
دکلمه صوتی شعر ای طایران قدس را عشقت فزوده بال‌ها از مولانا – غزل دوم 2 با معنی، تفسیر و تحلیل. در حلقه سودای تو روحانیان را حال‌ها در لا احب الآفلین پاکی ز صورت‌ها یقین. شعر ای طایران قدس را عشقت فزوده بال‌ها مولانا – غزل 2 ای طایران قدس را عشقت فزوده[…]
دانلود دکلمه صوتی شعر به جان خواجه و حق قدیم و عهد درست حافظ _ غزل 28 + پخش آنلاین، متن کامل، معنی و تفسیر: که مونسِ دمِ صبحم، دعای دولت توست سرشک من که ز طوفان نوح دست بَرَد. شعر به جان خواجه و حق قدیم و عهد درست _ غزل 28 _ حافظ[…]
دکلمه صوتی شعر ای رستخیز ناگهان وی رحمت بی منتا از مولانا – غزل اول 1 با معنی، تفسیر و تحلیل. ای آتشی افروخته در بیشه اندیشه‌ها امروز خندان آمدی مفتاح زندان آمدی. شعر ای رستخیز ناگهان وی رحمت بی‌منتها مولانا – غزل 1 ای رستخیز ناگهان وی رحمت بی‌منتها ای آتشی افروخته در[…]
