قالب های شعر فارسی

قالب های شعر فارسی، نوعی دسته بندی برای شعر ها محسوب می‌شود. که می‌توان آن ها را با توجه به قالبی که دارند در دو دسته کلی کلاسیک (سنتی) و یا مدرن (نوین) قرار داد.

قالب های شعر فارسی

در کل منظور از قالب یک شعر فرمت ظاهری آن شعر است. یعنی آرایش کلی مصراع های شعر در کنار هم، نظام وزن های هر مصرع و نظم قافیه بندی آن است.

قالب شعر سنتی (کلاسیک)

این قالب ها از دوران کهن پدید آمده اند، هرچند امروز هم رایج هستند. که دارای قوانینی مثل «تساوی وزن مصراع های یک شعر و نظم ثابت قافیه ها» هستند.

برای سرودن یک شعر در قالب کلاسیک، شاعر ناچار است به قوانین عروض و قافیه مسلط باشد. حتی آگاهی به این قوانین برای مخاطبان شعر و اهالی موسیقی به طور مثال نوازنده ها و خواننده ها هم خالی از لطف نیست.

برای یادگیری آسان و سریع عروض و قافیه می‌توانید در کارگاه عروض و قافیه شرکت کنید.

کارگاه آموزش عروض و قافیه

چند قالب شعر سنتی رایج

غزل، چهارپاره، مثنوی، قطعه، قصیده، مسمط، رباعی، دوبیتی و…

قالب نوین (مدرن)

در دوران معاصر شاعرانی بر آن شدند که سنت شکنی کرده و پا را فراتر از قواعد و قوانینی بگذارند که یک شاعر را در سروندن شعر محدود می‌کند. یعنی دو اصل کلی تساوی وزن مصراع های شعر و نظم ثابت قافیه ها را دیگر رعایت نکردند. که ما از نیما یوشیج بعنوان اولین پدید آورنده رسمی قالب های نوین یاد می‌کنیم.

در زیر شعری از نیما را می‌خوانیم.

کشتگاهم خشک ماند و یکسره تدبیرها

گشت بی سود و ثمر

تنگنای خانه ام را یافت دشمن با نگاه حلیه اندوزش

وای بر من! می کند آماده بهر سینه ی من تیرهایی

که به زهر کینه آلوده ست.

پس به جاده های خونین کله های مردگان را

به غبار قبرهای کهنه اندوده

از پس دیوار نبر خاک می چیند

وز پی آزار دل آزردگان

در میان کله های چیده بنشیند

سرگذشت زجر را خواند.

وای بر من!

در شبی تاریک از اینسان

بر سر این کله ها جنبان

چه کسی آیا ندانسته گذارد پا؟

از تکان کله ها آیا سکوت این شب سنگین

-کاندر آن هر لحظه مطرودی فسون تازه می بافد-

کی که بشکافد؟

یک ستاره از فساد خاک وارسته

روشنایی کی دهد آیا

این شب تاریک دل را؟

عابرین! ای عابرین!

بگذرید از راه من بی هیچ گونه فکر

دشمن من می رسد، می کوبدم بر در

خواهدم پرسید نام و هر نشان دیگر.

وای بر من!

به کجای این شب تیره بیاویزم قبای ژنده ی خود را

تا کشم از سینه ی پر درد خود بیرون

تیرهای زهر را دلخون؟

وای بر من!

24 بهمن 1318

قالب شعر: نیمایی

برای مطالعه دیگر اشعار نیما یوشیج از طریق دکمه زیر اقدام کنید.

اشعار نیما یوشیج

چند قالب نوین رایج

از قالب های نوین(مدرن) می‌توان به نیمایی، سپید و موج نو اشاره کرد.

موئی که فلک حریف نازش نشده است

موئی که فلک حریف نازش نشده است

موئی که فلک حریف نازش نشده است   موئی که فلک حریف نازش نشده است این شانه هنوز دلنوازش نشده است   آسان ندهم به پنجه نامحرم زیرا که صبا محرم رازش نشده است     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست می‌دارم آن[…]

آن شانه که از فراق مویت موید

آن شانه که از فراق مویت موید

آن شانه که از فراق مویت موید شانه   آن شانه که از فراق مویت موید خواهد که دو زلف مشک بویت بوید   بگذار که مو به مو حدیث غم من سربسته و آهسته به گوشت گوید     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت[…]

ای شاد ز تحفه تو دلهای غمین

ای شاد ز تحفه تو دلهای غمین

ای شاد ز تحفه تو دلهای غمین   ای شاد ز تحفه تو دلهای غمین یسر تو درخشنده تر از در ثمین   چون یسر برای مخلصانت دادی یسرت به یسار باد و یمنت به یمین     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست[…]

چون تحفه ناقابل ما یسر بود

چون تحفه ناقابل ما یسر بود

چون تحفه ناقابل ما یسر بود تسبیح یسر   چون تحفه ناقابل ما یسر بود مفهوم الانسان لفی خسر بود   یسر آوردم برت پس از عسر فراق در قول خدا یسر پس از عسر بود     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست[…]

ای آنکه برای من فرستی تسبیح

ای آنکه برای من فرستی تسبیح

ای آنکه برای من فرستی تسبیح   ای آنکه برای من فرستی تسبیح وانگاه کنی سوألکی خام و قبیح   چون دام پی دام نهی در ره خلق زنار به تسبیح تو دارد ترجیح     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست می‌دارم آن[…]

ای کودک شیرین سخندان ملیح

ای کودک شیرین سخندان ملیح

ای کودک شیرین سخندان ملیح تسبیح   ای کودک شیرین سخندان ملیح دارم سخن کنایه مانند صریح   تسبیح ز من بگیر و از راه وفا بر کوچه بود فرق شما با تسبیح     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست می‌دارم آن شنیدم[…]

لا حول و لا قوة الا بالله

لا حول و لا قوة الا بالله

لا حول و لا قوة الا بالله   لا حول و لا قوة الا بالله چاقو داده است بر من آن غیرت ماه   دست ستم و زبان بدگویان را با این چاقو ببرم انشاء الله     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست[…]

ای آنکه به کار عشق با عقل و هشی

ای آنکه به کار عشق با عقل و هشی

ای آنکه به کار عشق با عقل و هشی چاقو   ای آنکه به کار عشق با عقل و هشی چون حربه نداشتی که ما را بکشی   دادم ز برایت ای پری رخ چاقو تا سر ببری ز عشقبازی به خوشی     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم[…]

ای آنکه بر آسمان خوبی ماهی

ای آنکه بر آسمان خوبی ماهی

ای آنکه بر آسمان خوبی ماهی   ای آنکه بر آسمان خوبی ماهی دادی ز برای دوستانت ماهی   در دیده چو دید عکس ساقت دل من حیران شد و گفت از تعجب ماهی     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست می‌دارم آن[…]

ای آنکه رخت به دیدگان نور من است

ای آنکه رخت به دیدگان نور من است

ای آنکه رخت به دیدگان نور من است ماهی   ای آنکه رخت به دیدگان نور من است عشق تو سرور جان مسرور من است   ماهی دادم که بر دو چشمم بنهی آن ساق که ماهی سقنقور من است     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در[…]

ای غمزه تو چو گرگ و چشم تو چو میش

ای غمزه تو چو گرگ و چشم تو چو میش

ای غمزه تو چو گرگ و چشم تو چو میش   ای غمزه تو چو گرگ و چشم تو چو میش میشت نکند ز چنگ گرگان تشویش   این بره چو گوسفند اسمعیل است کامد به خلیل فدیه کودک خویش     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در[…]

ای آنکه دل عاشق گریان شما

ای آنکه دل عاشق گریان شما

ای آنکه دل عاشق گریان شما بره   ای آنکه دل عاشق گریان شما چون بره و مرغ گشته بریان شما   این بره به جای من وکالت دارد کز صدق و صفا شود به قربان شما     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را[…]

ای شیر رمیده ز آهوان مستت

ای شیر رمیده ز آهوان مستت

ای شیر رمیده ز آهوان مستت   ای شیر رمیده ز آهوان مستت تیری که زدی بران شکار از دستت   گر تیر نگاه بد فدای نگهت ور تیر خدنگ بد بنازم شستت     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست می‌دارم آن شنیدم[…]

ای دوست ببین بنده چه کاری کرده

ای دوست ببین بنده چه کاری کرده

ای دوست ببین بنده چه کاری کرده  شکار   ای دوست ببین بنده چه کاری کرده در دشت شکار آشکاری کرده   دادم ز برایت که بداند همه کس امروز شکار تو شکاری کرده     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست می‌دارم آن[…]

آن قرص که داده بودی ای کبک خرام

آن قرص که داده بودی ای کبک خرام

آن قرص که داده بودی ای کبک خرام   آن قرص که داده بودی ای کبک خرام بردم به زبان همچو شکر بر بادام   چون طعم لب تو اندر او دانستم آنقدر مکیدمش که شد آب تمام     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت[…]

ای برده گرو عارضت از قرص قمر

ای برده گرو عارضت از قرص قمر

ای برده گرو عارضت از قرص قمر قرص   ای برده گرو عارضت از قرص قمر این قرص بگیر و در صفاتش بنگر   چون روی تو قرص و چون دلت سخت بود مانند لبت چاشنی آرد به شکر     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه[…]

ای آنکه یگانه در کمال و عقلی

ای آنکه یگانه در کمال و عقلی

ای آنکه یگانه در کمال و عقلی   ای آنکه یگانه در کمال و عقلی دادی ز برای دوستانت نقلی   من بوسه طلب کردم و تو نقل دهی ای دایه لافقیر صاحب نقلی     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست می‌دارم آن[…]

چون نقل من دلشده زار حزین

چون نقل من دلشده زار حزین

چون نقل من دلشده زار حزین نقل   چون نقل من دلشده زار حزین شد نقل مجالس بر شاه و مسکین   در نزد تو من روانه کردم نقلی تا کام تو نیز باشد از من شیرین     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را[…]

ای مست لب چون شکرت دختر رز

ای مست لب چون شکرت دختر رز

ای مست لب چون شکرت دختر رز   ای مست لب چون شکرت دختر رز در عرصه عشق کرده آهنگ رجز   آنکس که شبی یک گره و بهر نخورد هرگز نکند تاب فرو بردن گز     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست[…]

گز در بر آن جان جهان تحفه برم

گز در بر آن جان جهان تحفه برم

گز در بر آن جان جهان تحفه برم گز   گز در بر آن جان جهان تحفه برم یعنی که اگر شبی نیائی ببرم   من وصلت را به عالمی نفروشم هجرانت را گزی بگوزی نخرم     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست[…]

ای دوست مبر بر لب شیرین ترشی

ای دوست مبر بر لب شیرین ترشی

ای دوست مبر بر لب شیرین ترشی   ای دوست مبر بر لب شیرین ترشی مفروش به تلخکام چندین ترشی   من تندزبانی نکنم گر خواهی تو کند کنی زبانم از این ترشی     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست می‌دارم آن شنیدم[…]

ای آنکه ز پای تا بسر چون شکری

ای آنکه ز پای تا بسر چون شکری

ای آنکه ز پای تا بسر چون شکری ترشی   ای آنکه ز پای تا بسر چون شکری دادم ز برایت ترشی مختصری   ترسم که در آیینه ببینی رخ خود وز شیرینی دل خودت را ببری     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را[…]

آن چای که داد همت والایت

آن چای که داد همت والایت

آن چای که داد همت والایت     آن چای که داد همت والایت بر یار خود از مهر فلک فرسایت   از مهر تو دم زدیم و دم کردیمش در خوردن چای بود خالی جایت     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست[…]

این چای که بوی نافه چین دارد

این چای که بوی نافه چین دارد

این چای که بوی نافه چین دارد چائی   این چای که بوی نافه چین دارد چون زلف تو پای تا بپا چین دارد   دادم بحضور آن نگاری که چو من هر گوشه هزار درد بر چین دارد     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه[…]

از جهل بود قطره به عمان بردن

از جهل بود قطره به عمان بردن

از جهل بود قطره به عمان بردن   از جهل بود قطره به عمان بردن وز حمق شود زیره به کرمان بردن   قند آوردن به پیش لعل لب من باشد بمثل لعل سوی کان بردن     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست[…]

ای آنکه تو را همیشه در بر طلبم

ای آنکه تو را همیشه در بر طلبم

ای آنکه تو را همیشه در بر طلبم قند   ای آنکه تو را همیشه در بر طلبم وز لعل لبت هماره شکر طلبم   من قند مکرر آورم پیش لبت وز لعل تو دشنام مکرر طلبم     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را[…]

ای لاله بخون ز چهر رنگین شما

ای لاله بخون ز چهر رنگین شما

ای لاله بخون ز چهر رنگین شما   ای لاله بخون ز چهر رنگین شما آمد عرق از لطف جهان بین شما   رندانه لب پیاله را بوسیدیم گفتیم بیاد لب شیرین شما     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست می‌دارم آن شنیدم[…]

ای گشته گل از رشک جمال تو ورق

ای گشته گل از رشک جمال تو ورق

ای گشته گل از رشک جمال تو ورق عرق   ای گشته گل از رشک جمال تو ورق وز شرم لبت شراب کرده است عرق   قدری عرق از بهر نثار لب تو چون گوهر اخلاص نهادم به طبق     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه[…]

زین باده فرستادمت ای رشک پری

زین باده فرستادمت ای رشک پری

زین باده فرستادمت ای رشک پری   زین باده فرستادمت ای رشک پری من باخبرم بسی که که تو بی خبری   چون نرگس مست نیستم تا به خمار بوئی و چو پژمرده شدم درگذری     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست می‌دارم[…]

تا ساغر هجرت بشکستیم بتا

تا ساغر هجرت بشکستیم بتا

تا ساغر هجرت بشکستیم بتا شراب   تا ساغر هجرت بشکستیم بتا از دام غمت برون بجستیم بتا   تو زین می گلرنگ همی نوش که ما از جام غمت نخورده مستیم بتا     مطالب بیشتر در:     پیشنهاد ویژه برای مطالعه  حال دلم طوفانیست در آینه پاییدنت را دوست می‌دارم آن شنیدم[…]