درباره هنر شعر و شاعری نیما یوشیج

کتاب درباره هنر شعر و شاعری نیما یوشیج

نویسنده: سیروس طاهباز

کتاب های نیما یوشیج

کتاب شعر مشاهیر

“آن چه در این كتاب از مجموعه‌ی آثار نیما یوشیج آمده، نوشته‌های مستقل اوست درباره‌ی هنر و شعر و شاعری، غیر از آن چه در “نامه‌ها” و “دفتر یادداشت‌های روزانه”‌ی وی در این زمینه آمده است. “ارزش احساسات در زندگی هنرپیشگان”، “مقدمه‌ی خانواده‌ی سرباز”، “حرف‌های همسایه”، “نامه به شین پرتو”، “مقدمه‌ی آخرین نبرد”، شعرهای اسماعیل شاهرودی “آینده”، “یادداشت برای مجموعه‌ی شعر منوچهر شیبانی”، “شعر چیست؟”، “از یك مقدمه”، “تعریف و تبصره”، “یك مصاحبه”، “درباره‌ی جعفرخان از فرنگ آمده” و “یك دیدار” عناوین كتاب را تشكیل می‌دهد. برای نمونه، نیما در “ارزش احساسات در زندگی هنرپیشگان” از تحولات هنرهای گوناگون در قرن نوزدهم و بیستم میلادی و نقش تحولات اجتماعی در هنر بحث می‌كند و برای نخستین بار در ایران به معرفی و بحث درباره‌ی نهضت “فوتوریسم” و شاعرانی چون “مارینیی”، “ویتمن” و “ورهان” می‌پردازد. هم‌چنین درباره‌ی نویسندگان، شاعران، نمایش‌نامه‌نویسان، و موسیقی‌دانان كشورهای هم‌جوار (گرجستان، تاجیكستان، قفقاز، و تركیه) سخن می‌راند. “نامه به شین پرتو” نیز نامه بلندی است كه نیما در تاریخ 4 شهریور ماه 1325 از جنگل كلارزمی خطاب به دوست دیرین خود، “علی پرتو” مشهور به شین پرتو نوشته و در آن به بهانه‌ی معرفی شعرهای این شاعر به توضیح نظرات و شیوه‌ی كار خویش پرداخته است.”

تکه هایی از کتاب

درباره هنر شعر و شاعری نیما یوشیج سیروس طاهباز

یادداشت ناشر
زنده یاد سیروس طاهباز کتاب «درباره ی شعر و شاعری، از مجموعه آثار نیما یوشیج» را در سال ۱۳۶۸ برای نخستین بار منتشر کرد. او با افزودن مقاله های دیگری از نیما به این کتاب آن را برای تجدید چاپ آماده کرده بود، اما افسوس که شمع وجودی دیری نماند و ۲۵ اسفند ماه ۱۳۷۷ خاموش شد و به «نیما» درجو بود. این کتاب با نام درباره ی هنر و شعر و شاعری به کوشش سیروس طاهباز به عنوان جلد سوم از مجموعه انار او هم در سال ۱۳۸۵ منتشر شد. اینک
مؤسسه انتشاراتاکا بر آن شده است تا با تجدید چاپ درباره ی هنر و شعر و شاعری، این کتاب نایاب را در اختیار دوست داران آثار بنیانگذار شعر نو ایران قرار دهد و هم چنین دین خود را به «یگانه » فردی ادا کند که بیش از سی سال عمر خود را در راه گردآوری، نسخه برداری و تدوين آثار نیما یوشیج صرف کرد و در این راه هر سختی و رنجی را به عشق انتشار این آثار به جان خرید
جایگاه پر اهمیت سیروس طاهباز در اشاعه و به کرسی نشاندن شعر نو در ایران انکار ناپذیر است. او با انتشار سیزده شماره مجلهی پیشروی «آرش» در دهه ی چهل نمونه هایی از چاپ نخست درخشان ترین آثار ادبیات معاصر ایران را منتشر کرد و این مهم را با کار سترگ گردآوری نسخه برداری و تدوین آثار نیما یوشیج پی گرفت میراث طاهباز نسخه های چاپی هزاران برگ دست نوشته های ناخوانا و فرسودهی

نیماست که به اذعان بسیاری از اهل فرهنگ و ادب که از سال ۱۳۴۰ و از نزدیک شاهد گوشش های خستگی ناپذیر سیروس طاهباز در انتشار آثار نیما بودند، اگر او به این امر همت نمیگماشت چه بسا بسیاری از این آثار از بین می رفت و هرگز منتشر می شد
مؤسسه ی انتشارات نگاه از سال های دور شاهد تلاش های «یک ننه و خستگی ناپذیر سپروس طاهباز در راه نسخه برداری و انتشار آثار نیما یوشیج بود. او بود که ایکه و تنها و بار این امانت را بر دوش می کشید و عاشق وار و بدون چشم داشت مادی با تمام توان خود می کوشید آثار نیما را یکی پس از دیگری منتشر کند. اما پس از گذشناسی بال از خاموشی نیما و ملی شدن آثار او عده ای از جمله فرزند و در گوشه و کنار آثاری از نیما را که پیش تر توسط سیروس طاهباز نسخه برداری شده بود به نام
خود منتشر کردند. ایشان به انگیزه های مادی و به سودای توجیه این اقدامات سعی کرده اند تا با احدنه دار نمودن کوشش های توان فرسای سیروس طاهبان در استار تار نیما، زمینه را برای فروش نسخه های ایه ظاهر جدیدی از این آثار فراهم کنند. با مقایسه ی کتاب هایی که طاهبازاز نیما منتشر کرده است با نسخه های دیگر در می یابیم که این آثار قریب باتفاق کپی برداری شده از نسخه هایی هستند که او طی سالیان دراز منتشر کرده بود. اندک مطالبی که توسط دیگران به این کتاب ها افزوده یا از آنها کاسته شده است در بسیاری از موارد چنان ساختگی و مجعول به نظر می رسند که صحت آنها را با تردید جدی روبرو می سازد
دریغ و درد که به جای قدرشناسی از آنچه زنده یاد سیروس طاهباز برای ادبیات این مرز و بوم به یادگار گذاشته است، عده ای اندک کوشیده اند تا با هر وسیلهی ممکن به ظلم، کوشش های او را در این راه خدشه دار سازند و با اتهاماتی را متوجه او و خانواده اش سازند که سراسر کذب محض است. در این باره دو سند مهم و روشنگرانه که مربوط است به سرنوشت دست نوشته های نیما در پی آورده شده است. این اسناد

یادداشت جلال آل احمد
در یک سال پس از مرگش، ۱۳۳۹، «افسانه و رباعیات، در یک جلد درآمد. در نشریات کیهان به نظارت استادم محمد معین و داریوش و جتنی و آن یکی دیگر»، «افسانه» را حتی آماده کرده بود و این سومین بار بود که چاپ می شد) و رباعیات با مادر و دیگر اگر معين فقط سرپرستی می کرد، و بعد هرکدام ما قلتي سيخوردیم. یکی به علت ولنگاری این دوست در زیین نامه دیگری به علت مشاغلی که داشت و سؤحی به و ی که روقانیان بازی می کرد. دکتر معین هم که همان کار الغتایمر کافی بود که از با بیندازدش
ناچار عالیه خام به دست و پا افتاد. و چه شوری میزدا تا یک روز جمع شدیم با آزاد» و ساعدی و طاهباز که تعهد کنیم نشر الباقی آثار پیرمرد را و حال آن که هر کداممان یک سر و هزار سودا. تا عاقبت طاهباز داوطلب شد، و قرارمان بر این که عالیه خانم همه کارها را بسپارد به طاهباز تا به کمک خودش و شراگيم نظمی دهند به دفترها و آن یکی دیگر هم دست طاهباز را بگذارد در دست دکتر معین، که اگر ما هم نداشتیم این دارد و این کارها را کردیم. و طاهباز راه افتاد
اول یک کتاب جیبی در آورد برگزیده اشعار نیمایوشیج» دی ماه ۱۳۴۲ – با تصویری که هانیبال الخاص از صورت پیر مرد کشیده بود بر روی جلد. بعد ماخ أولا» را درآورد. اسفند ۱۳۴۲، در انتشارات شمس تبریز. با طرح جلدی که بهمن محصص کشیده بود، و تا اینجا هم عالیه خانم حضور داشت و هم دکتر معین۔ سپس عالیه خانم نیز به دنبال پیرمرد رفت و دنیای ما را حتی به آن اندازه توانست تحمل کند که مجموع آثار پیر مرد در آید. و از این پس کارها مانده به عهده طاهباز تنها که اشعرمن» را در انتشارات جوانه ۱، پاییز ۱۳۴۵ منتشر کرد با تصویر ماسکی که ضیاء پور نقاشی از صورت پیرمرد در زمان حبانش برداشته بود، و کار طاهباز می دانم که هنوز ادامه دارد.
۳۰ بهمن ۱۳۴۶ جلال آل احمد

یادداشت سیروس طاهباز
به نام خداوند جان و خرد
آنچه در این کتاب از مجموعه تار ایوشیج آمده است نوشته های مستقل اوست بار در هنر شعر و شاعری از مقدمه ی کتاب کوچک ایرانی سربازی به تاریخ اسفند ۱۳۹۴، با دو نوشته از احرف های همسایه به تاریخ فروردین ماه ۱۳۳۴ که آخرین یادداشت های نیما در این زمینه است، همه در این کتاب آمده است
ارزش احساسات در زندگی هنرپیشگان ، نخستین بار به صورت پاورقی از شماره ی ۱۰ سال اول به تاریخ دی ماه ۱۳۱۸ تا شماره ی ۹ سال دوم به تاريخ آذر ماه ۱۳۱۹ مجلهی موسیقی، منتشر شده است. این مجله به مدیریت غلامحسین می باشیان با هیات تحریریه ی ضیاء هشترودی، صادق هدایت، عبدالحسین نوشین و نیمایوشیج از سال ۱۳۱۸ تا ۱۳۹۰ در تهران منتشر می شد. ارزش احساسات» بار دیگر در سال ۱۳۳۴ به کوشش دکتر ابوالقاسم جنتی عطایی منتشر شد. راقم این سطور در کتاب حاضر، این رساله را بر اساس تغییرات و اصلاحاتی که خود نیما حاشیهی صفحات نسخه های چاپ شده ی قبلی یادداشت کرده بود، آورده است

نیما یوشیج در این رساله ی مهم از تحولات هنرهای گوناگون در قرن های نوزده و بیستم میلادی و نقش تحولات اجتماعی در هنر بحث می کند و برای نخستین بار در ایران به معرفی و بحث دربارهی نهضت
فوتوریسم، و شاعرانی چون «مارینیی»، «ویتمنا، و اورهارنه می پردازد و هم چنین درباره نویسندگان، شاعران، نمایشنامه نویسان، و موسیقیدانان کشورهای همجوار (گرجستان، تاجیکستان، قفقاز و ترکیه) بحث می کند
در مورد حرف های همسایه به این مطلب گفتنی است که این بخش شامل نظرات نیماست درباره ی شعر و شاعری که خود آنها را با نام
حرف های همسایه با برنامه به همسایه با نامهای فن و مشخص کرده و آنها را در طول سالیان مختلف نوشته بود که بیشی نرال تاریخ، یادداشتی به تاریخ سال ۱۳۱۸ و آخرین نوشته به ستاره فروردین ماه سال ۱۳۳۴
راقم این علو این یادداشت ها را نیز که بطور پراکنده و روی کاغذهای مختل در میان انبوه دست نوشته های نیما یوشیج بود، گرد آوری و منظم کرد و نخستین بار آنها را در سال ۱۳۵۰ در کتابی به نام «حرف های همسایه» توسط انتشارات دنیا»، تهران، به چاپ رساند. آن کتاب شامل ۷۱ یادداشت با نامه بود. پس از آن تاریخ در میان دست نوشته های نیما ۶۶ یادداشت دیگر نیز با همین عنوان ها یافت شد که در مجموعه ی حاضر بر این کتاب افزوده شده است و به این ترتیب شماره های
حرف های همسایه » به ۱۳۷ یادداشت رسیده است. در زمان زندگی نیما تنها یادداشت های شماره ۶۰
۶۲
۶۳ در مجله های اخروس جنگی او اگویره سال ۱۳۲۸ چاپ شده بود
نامه به شین پرنو، نامه بلندی است که نیما یوشیج در تاریخ شهریورماه سال ۱۳۲۵ از جنگل کلارزمی خطاب به دوست دیرین خود دکتر علی پرتو، مشهور به شین پرتو، نوشته است و در آن به بهانه ی

کتاب درباره هنر شعر و شاعری نیما یوشیج
درباره هنر شعر و شاعری نیما یوشیج
سیروس طاهباز نیما یوشیج
کتاب سیروس طاهباز برای نیما یوشیج